Autor: Aneta Walczak

6 września już po raz 14. odbyła się akcja wspólnego czytania, która łączy Polaków nie tylko w kraju, ale i za granicą. W tym roku, po raz pierwszy wśród włoskiej Polonii biorącej udział w Narodowym Czytaniu, swój udział zaznaczyli również nasi rodacy w Mediolanie. W sobotnie popołudnie w Circolo Filologico w Mediolanie Polaków zjednoczyła poezja Jana Kochanowskiego, artysty, który szczególnie przyczynił się do rozwoju polskiego języka literackiego, a jego niezrównane dzieła do dziś pozostają żywe i nadal inspirują.

Narodowe Czytanie. Co warto wiedzieć?

Narodowe Czytanie to polska akcja społeczna propagująca znajomość literatury narodowej, w której obszerne fragmenty dzieł odczytywane są publicznie. Akcję zapoczątkowano w 2012 roku z okazji 200-lecia wydarzeń, które stały się inspiracją dla Adama Mickiewicza do napisania Pana Tadeusza, w czyli rocznicy najazdu Napoleona na Rosję.Akcję zorganizował prezydent Polski Bronisław Komorowski, a pomysłodawcą była Agnieszka Celeda, ówczesna dyrektor Biura Kultury i Dziedzictwa w Kancelarii Prezydenta RP. Pierwsza edycja spotkała się ze szczególnym zainteresowaniem i od tego czasu corocznie czytanie jest organizowane w coraz to większej liczbie miast, wsiach i przeróżnych placówkach. Wśród poprzednich edycji odczytywano dzieła między innymi Aleksandra Fredry, Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Stanisława Wyspiańskiego, Juliusza Słowackiego czy Elizy Orzeszkowej.

Klasyki łączy pokolenia i przypomina o bogactwie naszej kultury. Co roku to właśnie Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza lekturę kolejnej edycji. Do wrześniowej akcji wspólnego czytania mogą przyłączyć się wszystkie chętne osoby, placówki edukacyjne i kulturalne oraz instytucje publiczne i społeczne w kraju i za granicą. W wielu miejscach organizowane są inscenizacje, konkursy, a teksty czytają zarówno aktorzy, nauczyciele, jak i sami mieszkańcy. To coroczna podróż przez klasykę literatury polskiej i wielkie święto w corocznym kalendarzu polskiej kultury.

Narodowe czytanie dotarło do Mediolanu!

Żeby wziąć udział w Narodowym Czytaniu, nie trzeba być ekspertem literackim, ani znanym aktorem czy dziennikarzem, a czytanie to nie tylko czytanie – to także wspólne dzielenie się wrażeniami i budowanie społeczności poprzez magię słowa. Dlatego na wyjątkowy klimat wydarzenia w Mediolanie miał fakt, że każdy z uczestników spotkania mógł nie tylko wysłuchać, ale też odczytać ulubiony utwór Jana Kochanowskiego. Po wejściu na salę czekała możliwość wyboru dowolnego druku tekstu przygotowanego wraz z tłumaczeniem w języku włoskim, co już na wstępie było okazją do szybkiego przypomnienia twórczości mistrza. Nic dziwnego, że w 2025 wybór padł na Kochanowskiego. Uznawany jest on za pierwszego wieszcza naszej literatury i największego poetę Polski przedrozbiorowej – do jego twórczości nawiązywały późniejsze pokolenia poetów, od Mickiewicza po Tuwima i Czesława Miłosza.

Większość z obecnych wśród wielu dzieł renesansowego poety, mimo dość trudnego języka tekstów, znalazła “coś dla siebie”. Wśród Polaków duże zainteresowanie wzbudziły treny, najbardziej oryginalne z utworów Kochanowskiego, napisane po śmierci córeczki poety, Urszuli. Nie zabrakło też słynnej fraszki “Na zdrowie”. Bo kto z nas nie pamięta słów: “Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie Jako smakujesz, Aż się zepsujesz”. Fraszki, które pisywał niemal przez całe życie, to utwory spontaniczne, często tworzone dla zabawy lub w odpowiedzi na konkretne wydarzenia i osoby. Wiele osób nie wie, że sam termin “fraszka” wywodzi się z języka włoskiego, gdzie “frasca” oznacza gałązkę, drobiazg, błahostkę. Nie pominięto też przykładów słynnych pieśni, uznawanych za największe osiągnięcie mistrza, mające charakter mniej osobisty niż fraszki. Mają one zróżnicowaną tematykę, można w nich znaleźć utwory o tematyce miłosnej, religijnej, patriotycznej, filozoficznej i biesiadnej.

Słysząc fragmenty nie sposób było nie wrócić wspomnieniami do szkolnej ławki i z tęsknotą przypomnieć sobie dawne czasy. Warto wspomnieć, że każdemu czytaniu towarzyszył podkład muzyczny, który jeszcze bardziej podkreślił emocjonalny charakter trenów, fraszek i pieśni oraz zaangażowanie Polaków.

Szczególnie ciekawa była możliwość usłyszenia przekładów utworów na język włoski, które w czasie wydarzenia docenił prowadzący spotkanie konsul Paweł Krupka, który wprowadził publiczność w świat Kochanowskiego, oraz podkreślił wyjątkowość Narodowego Czytania. Sam również z chęcią przywołał jeden z mniej znanych utworów Kochanowskiego. Ciekawym doświadczeniem była szansa usłyszenia polskiej poezji w języku włoskim, odczytanej przez włoskich gości wydarzenia. Ci poznając dorobek poety w dwóch wersjach językowych, polskiej i włoskiej docenili dźwięczność języka polskiego i jego ogromne znaczenie w dziełach Mistrza z Czarnolasu.

W wydarzeniu nie mogło zabraknąć również przedstawicieli Związku Polacy w Mediolanie, Polskiej Misji Katolickiej w Mediolanie, członkiń stowarzyszenia Leonesse oraz studentów z Bocconi Students Polish Society. Międzypokoleniowe spotkanie zakończyły rozmowy, w których szczególnie wybrzmiała chęć kontynuacji wydarzenia w kolejnych latach oraz planowanych wydarzeniach wśród polonii mediolańskiej w nadchodzącym roku. Narodowe Czytanie od lat stanowi wyjątkową okazję do integracji różnych środowisk wokół polskiej literatury. W tym roku zintegrowało również polsko-włoską społeczność w Mediolanie.

Narodowe Czytanie to jedna z najważniejszych polskich akcji społecznych, promujących literaturę narodową, która od lat cieszy się ogromnym uznaniem i zainteresowaniem wśród Polaków. To doskonała okazja, by młode pokolenie Polaków w Mediolanie mogło odkryć na nowo bogactwo języka polskiego i zrozumieć, dlaczego Kochanowski nie tylko zrewolucjonizował polską poezję, ale także stał się kamieniem milowym w rozwoju języka polskiego. Jesteśmy dumni, jako Związek Polaków w Mediolanie, że to właśnie Mediolan znalazł się w gronie włoskich ośrodków Polonii – obok Rzymu i Bolonii – biorących udział w tej ważnej inicjatywie. Lekturę kolejnej edycji Narodowego Czytania ogłosiła już Para Prezydencka w Ogrodzie Saskim w Warszawie zapraszając Polaków do wspólnego czytania. Lekturą Narodowego Czytania w 2026 będą „Dziady” Adama Mickiewicza. Mamy nadzieję, że Polacy w Mediolanie będą mogli posłuchać ich w jeszcze większym gronie już w przyszłym roku, w czasie kolejnej odsłony tego inspirującego wydarzenia.

Zdjęcie główne: relacja z Narodowego Czytania, 2025, zdjęcie prywatne