Autorka: Aneta Walczak
W środę, 22 października 2025 r., w dniu liturgicznego wspomnienia Papieża Polaka i w 47. rocznicę inauguracji Jego pontyfikatu oraz 20 lat po jego śmierci odbyło się oficjalne otwarcie wystawy fotograficznej pt. Jan Paweł II – Papież Dialogu zaprojektowanej przez Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie pod patronatem Konsulatu Generalnego w Mediolanie. Atrakcyjności wystawie nadano już samym umieszczeniem jej wśród artefaktów sakralnych w atrium Bazyliki św. Ambrożego, fundamentalnie ważnej zarówno dla duchowieństwa, jak i dla wiernych, o znaczeniu wykraczającym daleko poza Mediolan.
Wystawę promuje Związek Polaków w Mediolanie wraz ze Stowarzyszeniem Milano per Giovanni Paolo II i Polską Parafią w Mediolanie oraz Bazyliką Św. Ambrożego w Mediolanie. Uroczystego otwarcia wystawy o godzinie 19.00 dokonały wspólnie: Agnieszka Gloria-Kamińska – Konsul Generalna RP w Mediolanie oraz Anna Maciąg – prezes Związku Polaków w Mediolanie wraz przedstawicielami Stowarzyszenia Milano per Giovanni Paolo II: prezesem Francesco Miglarese oraz Mariąhosè Vecchione. Następnie została odprawiona uroczysta Msza Święta. Tradycyjne nabożeństwo rozpoczęło się modlitwą różańcową.
Papież Jan Paweł II był wielkim orędownikiem dialogu jako środka interakcji z ludźmi. Żaden jego poprzednik i przywódca religijny nie zrobił tak wiele dla szeroko pojętego dialogu jak Papież Polak. Wystawa eksponuje sposób, w jaki Ojciec Święty zainicjował proces szerokiego dialogu międzyreligijnego i międzykulturowego. Przez cały okres trwania swojego pontyfikatu podkreślał konieczność dążenia do porozumienia między ludźmi w aspekcie budowania pokoju na świecie. Wielokrotnie udowodnił, iż zależy mu na wzajemnym poznaniu się, szacunku i tolerancji dla różnych religii i wyznawców oraz dla osób niewierzących.
Wystawa Jan Paweł II – Papież Dialogu, zarówno w warstwie fotograficznej jak i tekstowej nawiązuje do licznych spotkań Papieża z przedstawicielami różnych grup społecznych oraz wyznawcami wielu religii, przedstawiając momenty z życia niezwykłego człowieka i emocjonalne interakcje z innymi, które nadal inspirują do wzajemnego szacunku, współpracy i zjednoczenia w dążeniu do wspólnego dobra.
Ekspozycja składa się z 15 paneli ze zdjęciami oraz tekstami w języku włoskim, została wystawiona już po raz drugi. Kilka razy można było ją zobaczyć na świecie również w angielskiej wersji językowej. Panel po panelu kolejno reprezentują spotkania Jana Pawła II z wyznaniami innych religii i przedstawicielami społeczności: z młodymi, artystami, myślicielami oraz politykami, z biednymi, więźniami, z osobami starszymi, z chorymi, i przedstawicielami różnych grup etnicznych i religijnych. Każdej z fotografii towarzyszy obszerny tekst nawiązujący do licznych, zagranicznych podróży apostolskich i wizyt na wszystkich kontynentach. Dzięki nim przechodząc przez kolejne fragmenty wystawy wspominamy konkretne wydarzenia, jakie pamiętamy z życia Jan Pawła II.
W górnej części planszy możemy znaleźć ciekawe nawiązania do konkretnych wizyt międzynarodowych papieża. Jak informuje już na wstępie plakat wystawy, na tablicach można dostrzec odniesienia do wizyty w rzymskiej synagodze, pocałunek Koranu, wejście do meczetu Omayyadi di Damasco, otwarcie Światowych Dni Młodzieży czy spotkania z młodymi muzułmanami w Maroko.
Jan Paweł II w centrum dialogu umieszczał człowieka, i to szczególnie wybija się na pierwszy plan zdjęć prezentowanych na wystawie. Zdjęcia prezentują zarówno grupowe spotkania jak i indywidualne audiencje. W twarzach ludzi widać przeróżne emocje. Od wzruszenia, przez ekscytację, zadumę i radość. Często oddają one podniosłość chwili i podkreślają wagę i wyjątkowość wydarzenia.
Wystawa nawiązuje również do symbolicznej daty października 1978, z której rocznicą pokrywa się jej inauguracja. W wystawie poświęconej pamięci Papieża Polaka nie mogło zabraknąć najważniejszych wystąpień Karola Wojtyły oraz niemal intymnych ujęć uwieczniających chwile wzruszenia spotkań papieskich.
W niedzielę, 26.10.2025 w atrium bazyliki św. Ambrożego w Mediolanie zorganizowano również specjalne grupowe zwiedzanie wystawy wspierane przez Polską Parafię w Mediolanie i Związek Polaków w Mediolanie. Francesco Turturro, zaprzyjaźniony z polską społecznością nauczyciel języka włoskiego, opowiedział o najważniejszych kwestiach związanych z wystawą. Podkreślił symboliczne znaczenie spotkań z innowiercami i przedstawicielami grup wykluczonych społecznie. Słuchacze mogli dowiedzieć się o źródłach wystawy. Warto zwrócić uwagę na teksty towarzyszące zdjęciom przywołują cytaty z przemówień Jana Pawła np. ze Światowego Dnia Pokoju 1 stycznia 1983, czy wystąpienia w 1986 roku we Florencji, przemówienia w synagodze Tempio Maggiore di Roma II jak i dokumentów oraz listów jakie tworzył za czasów swojego pontyfikatu takich jak: Encyklika Un unum sint, czy Fides et ratio.
Przewodnik mówił również o wystawie w kontekście wielu ciekawostek z podróży papieskich. Jak można było zobaczyć na zaprezentowanej przez Francesco mapie, Karol Wojtyła odbył 104 podróży odwiedzając przy tym 124 kraje. O jego niezwykłym przywiązaniu do ojczyzny świadczy fakt, że to właśnie Polskę odwiedzał najczęściej (często bywał także np. we Francji). Co ciekawe, mimo że odwiedził większość krajów na świecie, nigdy nie był w Rosji oraz Chinach. Wspomniał na przykład, że wszyscy papieże nie odbyli łącznie tyle podróży, ile odbył Jan Paweł II w pojedynkę. W trakcie zwiedzania wystawy wybrzmiało również hasło Dialogu, polegającego na akceptacji innych przy jednoczesnym zachowaniu własnej tożsamości i pozostaniu sobą. Dialogu, który polega na słuchaniu sercem.
Szczególną uwagę zwrócono na panele przedstawiające spotkanie Papieża z liderami 13 najważniejszych grup religijnych na świecie, aby wspólnie modlić się o pokój (było to bezprecedensowe zgromadzenie; w sumie zgromadzili się przedstawiciele około 60 delegacji), a także zdjęcie Jana Pawła w towarzystwie Fidela Castro (było to wydarzenie o znaczeniu historycznym i politycznym, ponieważ po raz pierwszy głowa Kościoła katolickiego odwiedziła komunistyczną wyspę). Szczególnie poruszający był natomiast zamykający wystawę, ostatni panel poświęcony konfrontacji we włoskim więzieniu Rebibbia w Rzymie Karola Wojtyły z zamachowcem Mehmedem Alim Ağcą, który postrzelił Papieża na Placu Świętego Piotra 13 maja 1981 roku. Papież spotkał się z nim, aby mu przebaczyć. Był to gest o ogromnym znaczeniu symbolicznym i religijnym, świadczący o jego głębokiej wierze i nauczaniu o miłosierdziu. Rozmowa trwała około 20 minut i odbyła się na osobności. Jan Paweł II później mówił, że rozmawiał z nim “jak z bratem, któremu przebaczył”. Dokładna treść rozmowy pozostała poufna.
Wspólne oglądanie wystawy w którym uczestniczyli zarówno Włosi, jak i Polacy zakończyła wspólna modlitwa poprowadzona przez siostry z PMK Milano. Wystawa była dostępna dla publiczności bezpłatnie do 2 listopada 2025 roku w godzinach otwarcia Bazyliki (7:30–12:30; 14:30–19:15).
Po oficjalnym otwarciu odbyła się tradycyjna Msza Święta pod hasłem: Mai più la guerra! liturgiczne wspomnienie św. Jana Pawła II, której przewodniczył arcybiskup Mediolanu, ks. prałat Mario Delpini. Towarzyszyli mu kapłani z różnych wspólnot kościelnych z regionu mediolańskiego. Przez cały wieczór w bazylice została wystawiona relikwia Krwi św. Jana Pawła II.
Wydarzenie uświetnił wielokulturowy chór Elikya. Liczący około 50 członków chór tworzy wiele różnych narodowości – od Chin po Kamerun, od Ekwadoru po Brazylię – w tym uchodźcy z krajów Afryki Subsaharyjskiej, a także wielu Włochów różnego pochodzenia. W inicjatywie uczestniczyło również Stowarzyszenie Przyjaciół Cristiny – 30 lat po śmierci Czcigodnej Marii Cristiny Celli Mocellin – Koło Kulturowe Jana Pawła II oraz Stowarzyszenie Pro Terra Sancta. Za pośrednictwem tego ostatniego ofiary zebrane podczas wieczoru zostaną również przekazane na konkretne wsparcie dla parafii łacińskich w Gazie i Betlejem. Na uroczystości rozdano libretta Mszy z tekstem modlitw między innymi pokoju na świecie. Po Mszy został przygotowany poczęstunek. Uczestnicy dumnie trzymali w rękach sztandary z napisem: Mai più la guerra!, będące hasłem przewodnim wydarzenia.
Dialog w rozumieniu Papieża Jana Pawła II był przestrzennie nieograniczony, czyli obejmował swoim oddziaływaniem wszystkie kontynenty, sytuacje oraz konteksty społeczno-polityczne. Działalność społeczna i polityczna Ojca Świętego przyczyniła się do załagodzenia konfliktów w różnych regionach świata oraz doprowadziła do pokojowych przemian w Europie, a hasła przez niego głoszone nadal pozostają aktualne. Wszystko to doskonale wybrzmiało w czasie wystawy: Jan Paweł II – Papież Dialogu, której Związek Polaków w Mediolanie miał zaszczyt współorganizować. Mamy nadzieję, że to nie ostatnia możliwość spotkania polskiej Polonii z włoskimi wiernymi w naszym mieście, które zjednoczy postać Ojca Świętego.
Zdjęcie główne 15, Wystawa, zdjęcie własne
